Dấu hiệu và ảnh hưởng của dậy thì sớm đối với trẻ

Dậy thì sớm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể khiến bé gái khi trưởng thành chiều cao có thể “thiếu hút” 12 cm, với bé trai khoảng 20 cm so với chiều cao chuẩn, dậy thì sớm cũng là một trong những dấu hiệu thể hiện sự bất thường trong cơ thể trẻ.

1. Dấu hiệu và ảnh hưởng của dậy thì sớm ở trẻ

Phải biết tuổi dậy thì thường được tính vào độ tuổi từ 9 - 14 tuổi ở bé trai và từ 8 - 13 tuổi ở bé gái. Khi dậy thì các đặc tính sinh dục thứ phát sẽ bắt đầu phát triển, bé trai là bộ phận sinh dục, lông mu, lông nách, khàn giọng, ria mép còn ở bé gái là phát triển tuyến vú, lông mu, lông nách, tăng kích thước ở bộ phận sinh dục, có kinh nguyệt. Nếu bé gái có các đặc tính sinh dục vào độ tuổi trước 8 tuổi và bé trai trước 9 tuổi, chiều cao mỗi năm tăng nhanh trên 6 cm thì đây chính là dấu hiệu dậy thì sớm.

Thông thường chứng dậy thì sớm có 2 loại, 1 loại là trung ương và 1 loại là ngoại biên, với ngoại biên đó là các dấu hiệu bất thường ở buồng trứng, có u nang trong buồng trứng, mắc các bệnh lý di truyền tiết hormone sinh dục. Còn dậy thì sớm trung ương đó là do có sự phát triển không bình thường trong não, có khối u gây kích thích tuyến sinh dục.

Dậy thì sớm trung ương đến 90 - 95% nguyên nhân ở nữ giới là vô căn, còn 5 - 10% còn lại là do có sự bất thường ở não, u não, dị tật não. Với nam giới, nguyên nhân dậy thì sớm có tới 40 - 50% là có sự phát triển bất thường ở não.

Theo bệnh viện Nhi Trung Ương thì thời gian trước chỉ có khoảng 10 trẻ đến viện khám và cho chẩn đoán dậy thì sớm nhưng mấy năm gần đây, con số này đã tăng lên hàng chục lần, vào năm 2019, bệnh viện tiếp nhận và điều trị đến hơn 300 bệnh nhân nhi bị chứng dậy thì sớm.

Năm 2020 cho ảnh hưởng từ dịch cúm Covid-19, lượng trẻ đến khám có nhiều giảm sút nhưng khi đại dịch có xu hướng giảm dần vào tháng 5 thì số trẻ tới khám đã hơn 100 trẻ.

Bùi Phương Thảo, bác sĩ của khoa Nội tiết - Chuyển hóa Di truyền của BV Nhi Trung ương cho biết hiện tại bệnh viện đang quản lý hơn 1000 trẻ, có hơn 500 trẻ đang được điều trị ức chế dậy thì sớm bằng thuốc.

Nhiều nghiên cứu cho thấy bé gái có tỉ lệ dậy thì sớm hơn bé trai gấp 20 lần. Khi dậy thì sớm, trẻ sẽ có những tác động đến tâm lý, ảnh hưởng tiêu cực đến sự tự tin, chất lượng học tập. Trẻ gái do có sự rối loạn về nội tiết sớm nên dễ mắc chứng đa nang buồng trứng, ảnh hưởng tới năng lượng sinh sản sau này.

Ngoài ra, khi vào tuổi dậy thì, trẻ thường cao hơn các trẻ khác cùng lứa nhưng đồng thời các khớp xương do bị đóng sớm nên rút ngắn thời gian phát triển, hay có nghĩa trẻ sẽ có chiều cao thấp hơn các bạn vào thời dậy thì đúng tuổi. Theo thống kê, trung bình trẻ dậy thì sớm chiều cao khi lớn ở bạn gái là thấp hơn 12 cm, ở bạn nam là 20 cm. Khi được điều trị, chiều cao sẽ có thể được cải thiện.

2. Phát hiện và điều trị kịp thời

Dựa vào các dấu hiệu dậy thì sớm như ở mục trên, bố mẹ nếu nghi ngờ trẻ dậy thì sớm nên đưa đến bệnh viện thăm khám để có chẩn đoán chính xác.

Khi đó các bác sĩ sẽ tìm hiểu về bệnh sử, theo dõi sự tăng trưởng, đánh giá mức độ dậy thì ở trẻ qua đánh giá siêu âm tử cung buồng trứng, tuổi xương chụp ở cổ tay trái, khối thượng thận, chụp cộng hưởng từ não,…

Sau khi xác định chính xác về tình trạng bệnh của trẻ, tùy vào từng trường hợp mà bác sĩ áp dụng các biện pháp ức chế dậy thì phù hợp như tiêm thuốc, can thiệp bằng hormone,...

Những trẻ được sử dụng phương pháp tiêm thuốc, thường tiêm liên tục tới năm trẻ 10 tuổi, liệu trình tiêm là 28 ngày/mũi. Với trường hợp dậy thì sớm ở 6 tuổi phải điều trị tới năm 10 tuổi hoặc đến năm 16 tuổi để có sự trưởng thành tốt nhất.